Wat was `mei `68'?(deel 1)

Mia Doornaert in De Standaard in de Weekend-katern van 3-4 mei 2008:

"De benaming is al de grootste mythe van allemaal. "mei 68"begon lang voor mei 1968. De Franse "revolutionairen"stalen een meimaand lang de show, maar schoten pas zeer laat in actie. (…)
Vergeleken met de massale betogingen tegen de Vietnamoorlog in de VS en met demonstraties en acties in andere Europese landen - bijvoorbeeld in West-Duitsland, waar Rudi Dutschke al een gangmaker was - kwam Frankrijk begin 1968 bepaald mak en tam over. Zelfs aan de universiteit van Leuven ging het er, af en toe, levendiger aan toe, want daar was al jaren het Leuven Vlaams-protest aan de gang tegen het streven van de Franstalige professoren om van de universtiteit en de stad een breekijzer van verfransing te maken.
'Mei '68' is in feite een verzamelwoord geworden voor een heel decennium….
Er bestond geen brede revolutionaire stroming in de democratische landen. De uitbarsting van de jaren zestig was die van de eerste naoorlogse generatie, van een verwende generatie van studenten die de nieuwe welvaart als vanzelfsprekend nam en die ongehinderd wilde genieten. Ze keerde zich egen de gevestigde gezagsstructuren in het gezin, in de maatschappij, op de universiteiten. Ze demonstreerde om uiteenlopende redenen, tegen de Walen in Leuven, tegen Franco in Spanje, tegen de oorlog in Vietnam een beetje overal.
De betogers klonken vaak sociaal bewogen, maar tegelijk was de boodschap van mei '68 zeer individualistisch en hedonistisch: 'interdit d'interdire'. …
Dat in Frankrijk de jeugdprotesten wel even op een revolutie gingen lijken, ligt aan de traditie van dat land. De Fransen zijn erg trots op hun revolutie in 1789, en houden ervan die af en toe in het klein over te doen. Voeg daarbij de marxistische farveur van de Parijse intellectuele elite en het toneel leek even gezet voor een changement de société. Maar al snel bleek dat de stakende arbeiders een hoger loon wilden, en geen communistische of welke omwenteling dan ook….
De linkerzijde verkeek zich ook geheel op het jeugdig protest. De socialistische partijen en leiders, Francois Mitterand incluis, stonden totaal buitenspel, en uiterst-links keek eerst verbijsterd naar een revolte waarin het geen spoor van een behoorlijke klassenstrijd kon herkennen. De Franse communisten wilden niet te maken hebben met les enragés. Pas achteraf kleefden de maoïsten en andere marxisten hun starre doctrinaire schema op het gebeuren. Maar in Frankrijk moest de maoïstische Gauche Proletarienne na enkele jaren alle hoop op een studenten-arbeidersfront laten varen…
Het staat buiten kijf. De jaren zestig hebben in de democratische landen een golf van nieuwe vrijheden teweeggebracht. De emancipatie van de vrouw kreeg een duz in de rug….
Studenten, scholieren, allerleis groepen in de maatschappij werden mondiger."

Haar belangrijkste stellingen:
- 'Mei '68' is in feite een verzamelwoord geworden voor een heel decennium
- Er bestond geen brede revolutionaire stroming in de democratische landen
- uiterst-links keek eerst verbijsterd naar een revolte waarin het geen spoor van een behoorlijke klassenstrijd kon herkennen.
- het toneel leek even gezet voor een changement de société. Maar al snel bleek dat de stakende arbeiders een hoger loon wilden, en geen communistische of welke omwenteling dan ook
- Pas achteraf kleefden de maoïsten en andere marxisten hun starre doctrinaire schema op het gebeuren.
- De jaren zestig hebben in de democratische landen een golf van nieuwe vrijheden teweeggebracht.

Kris Merckx in diezelfde katern van diezelfde Standaard, wat verderop:

"Het protest kwam niet uit de lucht vallen. Er was studentenberoering in Europa en in de VS. We waren ontevreden over het autoritaire onderwijssysteem. Er waren mijnwerkers doodgeschoten in Zwartberg. De speech van Lumumba had ons een ander beeld gegeven van de kolonialisering.(…) In Indochina en Vietnam woedden oorlogen. Via de televisie zagen we Amerika ver van huis een oorlog voeren waarbij 2 miljoen mensen het leven lieten. En toch wisten die kleine Vietnamezen de Amerikanen in het defensief te drijven. Een op het marxisme gebaseerde partij kon blijkbaar succes boeken.
Geneeskunde voor het Volk is een van de meest wervende verwezenlijkingen van mei '68…We tellen nu elf practijken in België, met zo'n 25.000 patiënten. Maar belangrijker nog is dat ons model breder ingang heeft gevonden, We zien steeds meer wijkgezondheidscentra en groepspraktijken ontstaan. Weliswaar niet vanuit dezelfde politieke gedachte, maar om het werk beter te organiseren, én omdat vandaag alle artsen geconfronteerd worden met een groeiende groep van mensesn die de stijgende remgelden niet meer kunnen betalen. De ziekenfondsen hebben het systeem van de forfaitaire betaling erkend en alle opleidingen huisartsengeneekunde beschouwen ons nu als een model dat aantoont dat betaalbare, kwaliteitsvolle eerstelijnsgeneeskunde mogelijk is. Dat is ooit wel anders geweest."
"Geneeskunde voor het Volk was van meet af aan ook gekoppeld aan een politieke strijd, voor een echt socialistisch alternatief. Daar zijn dan Amada en later de Partij Van De Arbeid uitgegroeid. Partijpolitiek hebben we met de PVDA nooit veel kunnen betekenen. De objectieve omstandigheden voor een grondig marxistische project waren de laatste dertig jaren niet aanwezig in België. Elders lukt het de geestesgenoten wel: in Nepal hebben de maoïsten de verkiezingen gewonnen. En wellicht hadden we electoraal verder gestaan als we eerder komaf hadden gemaakt met bepaalde extreme kantjes en als we minder ruzie hadden gemaakt met andere linkse krachten."
"Op ons laatste congres hebben we geopteerd om ons grote project meer via concrete, onmiddelijke realisaties na te streven, zoals ons succesnummer Geneeskunde voor het Volk. Want waar de mensen ons kennen, boeken we wel electoraal succes. In Zelzate behalen we 20 procent van de stemmen, en in Hoboken is het toch maar aan de PVDA te danken dat Vlaams Beland in 2006 geen absolute meerderheid haalde."
"Na de val van de Muur heb ik wel een moment van twijfel gekend. Was het socialistisch project, zoals dat in het Oostblok was gerealiseerd, dan toch niet leefbaar? We debatteren daar nog altijd over. Aan de andere kant houdt Cuba wel stand, met een onderwijs- en gezondheidssysteem dat heel Latijns-Amerika hun benijdt. Ik blijf er rotsvast van overtuigd dat het kapitalisme en het imperialisme onmenselijke systemen zijn, waar betere alternatieven voor bestaan."…
Ik geloof trouwens dat de ingrediënten voor een nieuwe revolte weer aanwezig zijn. De oorlog in Irak, de kapitalistische roof van grondstoffen, de financiële crisis, de provocerende uitlatingen van mensen als Sarkozy over mei '68, de blijvende ongelijkheid in de derde wereld, de voedselcrisis, de klimaatsverandering: het zijn dezelfde materiële omstandigheden die mijn generatie een ruk naar links deden maken."

Zijn stellingen:
- Het protest kwam niet uit de lucht vallen. Er was studentenberoering in Europa en in de VS. We waren ontevreden over het autoritaire onderwijssysteem. Er waren mijnwerkers doodgeschoten in Zwartberg. De speech van Lumumba had ons een ander beeld gegeven van de kolonialisering.(…) In Indochina en Vietnam woedden oorlogen.
- Geneeskunde voor het Volk is een van de meest wervende verwezenlijkingen van mei '68", een model dat breder ingang heeft gevonden,… om het werk beter te organiseren, én omdat vandaag alle artsen geconfronteerd worden met een groeiende groep van mensesn die de stijgende remgelden niet meer kunnen betalen. De ziekenfondsen hebben het systeem van de forfaitaire betaling erkend en alle opleidingen huisartsengeneekunde beschouwen ons nu als een model dat aantoont dat betaalbare, kwaliteitsvolle eerstelijnsgeneeskunde mogelijk is.
- Partijpolitiek hebben we met de PVDA nooit veel kunnen betekenen. De objectieve omstandigheden voor een grondig marxistische project waren de laatste dertig jaren niet aanwezig in België. Elders lukt het de geestesgenoten wel: in Nepal hebben de maoïsten de verkiezingen gewonnen. En wellicht hadden we electoraal verder gestaan als we eerder komaf hadden gemaakt met bepaalde extreme kantjes en als we minder ruzie hadden gemaakt met andere linkse krachten.
- Op ons laatste congres hebben we geopteerd om ons grote project meer via concrete, onmiddelijke realisaties na te streven, zoals ons succesnummer Geneeskunde voor het Volk. Want waar de mensen ons kennen, boeken we wel electoraal succes.

Een journalist van wat normaal een "burgerlijke" krant wordt genoemd maakt een vergelijkbaar bilan/analyse van "mei 68" als de woordvoerder van een organisatie , onstaan uit die opstandige periode. De betreffende organisatie en de betreffende woordvoerder zouden vroeger in de kolommen van die krant uitgescholden worden als "maoïstische secte", relschoppers, psychisch gestoorden….
Nu die woordvoerder (en zijn organisatie) teruggekeerd zijn tot de reformistische school, wordt het hem toegestaan ongeveer een bilan/analyse te geven van mei 68 die in feite niet veel verschilt van die van de "burgerij.
Hun analyses (die onderling slechts licht verschillen - Mia Doornaert spreekt niet van “socialisme” omdat zij géén radikaliserende jongeren wil recupereren in een uiteindelijk reformistische organisatie) samengevat:
- 'mei 68'is een term die een aantal jaren van protest en radikalisering bij vooral jongeren dekt. Het resultaat zijn groepen die zich blijven engageren voor revolutionaire veranderingen. Dit blijkt uiteindelijk sectair, dogmatisch en onrealistisch te zijn.

- Een ander resultaat van al dat massaprotest waren hervormingen en verbeteringen die nu nog verworvenheden zijn. Revolutie en massageweld zijn nu uit de tijd. We moeten werken/mobiliseren voor graduele verbeteringen en hervormingen. Dat is de weg naar een mogelijk socialisme.

En was nu het belangrijkste (en bijna enige) resultaat van '68 dan “steeds betere hervormingen afgedwongen door massa-protest"?
Marc Reynebeau in dezelfde Standaard:

"De brede, bijna wereldomspannende beweging die nu 'mei 68'wordt genoemd, is dan ook het product van het optimisme, in zekere zin zelfs van het ongeduld. (…) Zeker de Belgen mochten optimistisch zijn. In dat decennium groeide de economie gemiddeld met een solide vijf procent per jaar, drijvend op goedkope energie, een demografische boom, een uitstekende infrastruktuur, voortreffelijk onderwijs, sociale harmonie, buitenlandse ivesteringen en, toen de lokale arbeidsmarkt te krap werd, 'gastarbeiders'uit Noord-Afrika en Turkije. Tussen 1951 en 1975 vervijfvoudigden de lonen, terwijl de prijzen maar met een factor 2,2 stegen, zodat de koopkracht meer dan verdubbelde. Bezaten in 1960 een half miljoen mensen Belgen een tv-toestel, in 1972 waren dat er al 2,3 miljoen. Ze hadden in 1960 samen driekwart miljoen personenauto's, tien jaar later twee miljoen: in 1965 daalde voor het eerst het aantal klanten van de NMBS."

Wat we nu hebben gehad, sinds 1974-80, is een steeds verdere afbraak van sociale zekerheid, gezondheidszorg en het loon. Na mei 68 is het kapitalisme in een crisis geraakt, en die steeds meer mensen in de wereld storten in een uitzichtloze situatie.
Kris Merckx heeft wél een héél roze bril op, met zijn "verworvenheden van mei '68".

Waren er dan materiële verwezenlijkingen en verworvenheden van "mei 68"?
Ludo Martens en Kris Merckx in "Dat was 1968", EPO (eerste druk, van1978, dus slechts 10 jaar na '68):

"Men noemt het mei `68. Maar deze zonnige maand van het vruchtbare jaar '68 staat eigenlijk als symbool van de roerige jaren die tussen `65 en `70 liggen en die een onstuimige, overmoedige opgang van de democratische en revolutionaire ideeën in de studentengemeenschap hebben voortgebracht."

Lees verder in volgend artikel, over standpunten van PVDA-kaders over mei '68 op hun EIGEN website.